Van 17 tot en met 31 oktober 2022 konden lezers van sciencefiction, fantasy, horror of ‘fantastische’ YA (SFFH/YA) een uitgebreide vragenlijst invullen. 771 respondenten namen deel, 719 van hen vulden de enquête volledig in. Dit leverde 99 pagina’s aan antwoorden en inzichten op.
In dit artikel geven we een overzicht van de belangrijkste resultaten. Voor meer gedetailleerde informatie verwijzen we naar de link onderaan.
Daarnaast kan de geïnteresseerde lezer ook meer informatie vinden in volgend artikel: Geografische spreiding respondenten en data-analyse eerste vraag. Analiste Sara Taverniers concentreerde zich op de antwoorden van vraag 1 en dan voornamelijk op de informatie die via de aanvullende open vragen kon worden vergaard. Ze analyseerde de antwoorden naar geslacht, leeftijd en nationaliteit, wat tot 14 pagina’s aan interessante inzichten leidde. Volgende grafiek komt alvast van haar:
Hieruit valt op te maken dat maar liefst 51% van de actieve respondenten zich tot de boekhandel wendt om op de hoogte te blijven van nieuwe SFFH/YA boeken. Facebookgroepen doen het niet veel slechter, met 44%. (Meer informatie over de betreffende groepen vind je in het artikel van Sara Taverniers). Dan volgen nieuwsbrief van de uitgever of auteur en Bookstagram, beiden met 35%. Via vrienden komt daar meteen achteraan met 34%, gevolgd door Bol.com met 30% en Hebban met 29%.
Ook als het over de aankoop van boeken gaat, neemt de boekhandel het voortouw. 540 van de 771 respondenten gaven dit antwoord aan. 429 lezers kopen bij Bol.com. Op festivals zoals Elfia of Castlefest schaften 139 lezers boeken aan.
Welke genres zijn het populairst? Zoals te zien in onderstaande tabel zijn dit fantasy en YA-fantasy, met respectievelijk 657 en 573 lezers. Sciencefiction en YA-SF worden respectievelijk door 386 en 343 lezers leuk gevonden.
| Antwoord | % respondenten | Aantal respondenten |
| YA-fantasy | 24.33% | 573 |
| YA-sciencefiction | 14.56% | 343 |
| YA-horror | 7.60% | 179 |
| Fantasy | 27.90% | 657 |
| Horror | 9.21% | 217 |
| Sciencefiction | 16.39% | 386 |
| Totaal | 100% | 2355 |
In welke taal lezen deze lezers hun boeken? Deze vraag werd door de respondenten als volgt beantwoord: 29% leest uitsluitend in het Nederlands, 60,5% leest zowel Nederlands als Engels. Hiervan leest 27,3% meer Engels dan Nederlands. 4,4% leest zijn of haar SFFH/YA- boeken uitsluitend in het Engels.
| Antwoord | % respondenten | Aantal respondenten |
| Nederlands en Engels, maar meer Nederlands dan Engels | 33.17% | 269 |
| Nederlands en Engels, maar meer Engels dan Nederlands | 27.37% | 222 |
| Ik lees uitsluitend in het Engels | 4.44% | 36 |
| Ik lees uitsluitend in het Nederlands | 29.10% | 236 |
| Ik lees (ook nog) in een andere taal, namelijk: | 5.92% | 48 |
| Totaal | 100% | 811 |
We peilden ook naar de reden waarom SSFH/YA-lezers in het Engels lazen. 29% geeft aan dit te doen omdat het aanbod in die taal veel groter is, 25% zegt het boek liever in de originele taal te lezen en het Engels uitstekend te beheersen. Bij 17% van de respondenten speelt ook de prijs een rol.
| Antwoord | % respondenten | Aantal respondenten |
| Ik lees een boek liever in de originele taal en beheers het Engels uitstekend | 25.41% | 234 |
| Ik lees een boek liever in de originele taal en beheers het Engels voldoende om dat te kunnen | 7.27% | 67 |
| Ik zou liever in het Nederlands lezen, maar vertalingen naar het Nederlands schieten naar mijn mening vaak te kort | 5.97% | 55 |
| Ik heb geen andere keuze als ik SFFH/YA wil lezen, nu er bijna geen SFFH/YA-boeken meer naar het Nederlands worden vertaald | 8.03% | 74 |
| Omdat in het Engels de keuze veel groter is, er zijn veel meer SFFH/YA -boeken beschikbaar dan in het Nederlands | 29.32% | 270 |
| Engelstalige boeken zijn over het algemeen goedkoper | 17.05% | 157 |
| Anders, namelijk*: | 6.95% | 64 |
| Totaal | 100% | 921 |
Hoe beslist een lezer of een boek al dan niet wordt aangekocht? Zoals blijkt uit onderstaande tabel, speelt vooral de flaptekst hierin een belangrijke rol, gevolgd door de cover en aanbevelingen van vrienden. De uitgever wordt door weinig lezers als belangrijk gezien. Extra goodies evenmin.
| Vraag | Niet belangrijk | Neutraal | Belangrijk | Heel belangrijk | Totaal | ||||
| De cover | 4.92% | 36 | 24.73% | 181 | 57.38% | 420 | 12.98% | 95 | 732 |
| De flaptekst | 2.19% | 16 | 8.09% | 59 | 48.42% | 353 | 41.29% | 301 | 729 |
| De auteur | 16.12% | 118 | 37.30% | 273 | 32.92% | 241 | 13.66% | 100 | 732 |
| De uitgeverij | 44.70% | 325 | 38.79% | 282 | 14.17% | 103 | 2.34% | 17 | 727 |
| De eerste zinnen/alinea’s van het verhaal | 24.45% | 178 | 33.52% | 244 | 30.91% | 225 | 11.13% | 81 | 728 |
| De prijs | 14.68% | 107 | 34.02% | 248 | 40.33% | 294 | 10.97% | 80 | 729 |
| Het is een hardcover | 51.44% | 374 | 30.26% | 220 | 14.03% | 102 | 4.26% | 31 | 727 |
| Het is een limited edition | 52.34% | 380 | 26.31% | 191 | 14.88% | 108 | 6.47% | 47 | 726 |
| Vrienden bevelen het aan | 15.85% | 116 | 28.96% | 212 | 45.22% | 331 | 9.97% | 73 | 732 |
| Ik krijg er leuke extra goodies bij | 51.31% | 372 | 34.21% | 248 | 12.00% | 87 | 2.48% | 18 | 725 |
| Ik krijg korting | 26.31% | 191 | 36.50% | 265 | 29.89% | 217 | 7.30% | 53 | 726 |
| Anders, namelijk: | 42.52% | 108 | 29.53% | 75 | 13.39% | 34 | 14.57% | 37 | 254 |
Hoeveel nieuwe boeken koopt een SFFH/YA lezer per jaar en welk bedrag besteedt hij of zij hieraan? Analyse van de antwoorden leert ons dat een SFFH/YA lezer gemiddeld 10,7 boeken per jaar koopt. 141 lezers kopen meer dan 20 boeken per jaar. (grafiek 3)
Uit de antwoorden op vraag 9 (grafiek 4) blijkt dat men gemiddeld 155 euro per jaar besteedt, waarbij 29% van de respondenten jaarlijks meer dan 200 euro uitgeeft.
Paperbacks en hardcovers genieten met respectievelijk 36% en 32% de voorkeur, e-books worden opvallend weinig gekocht (11%). Limited editions weten 12% van de respondenten te bekoren. (tabel 4)
| Antwoord | % respondenten | Aantal respondenten |
| E-book | 11.10% | 161 |
| Paperback | 36.14% | 524 |
| Hardcover | 31.93% | 463 |
| Luisterboek | 1.45% | 21 |
| 4.07% | 59 | |
| Dwarsligger | 0.21% | 3 |
| Grote letter boek | 0.07% | 1 |
| Limited edition | 11.93% | 173 |
| Ik heb geen echte voorkeur | 3.10% | 45 |
| Totaal | 100% | 1450 |
33% van de respondenten leest SFFH/YA-boeken ter ontspanning, 31% stapt graag in een andere wereld.
Gevraagd naar het soort boek dat men het liefst leest, geeft 37% aan liefst een trilogie te lezen.
| Antwoord | % | Aantal |
| Een verhalenbundel geschreven door één auteur | 4.01% | 29 |
| Een verhalenbundel geschreven door meerdere auteurs | 1.80% | 13 |
| Een novelle (dunne roman) | 1.24% | 9 |
| Een alleenstaande roman van gemiddelde lengte | 22.82% | 165 |
| Een vuistdikke alleenstaande roman | 13.00% | 94 |
| Een trilogie | 37.21% | 269 |
| Een nog langere serie | 19.92% | 144 |
| Totaal | 100% | 723 |
Tot slot van dit overzicht: wat vonden de respondenten van de huidige kwaliteit van Nederlandstalige SFFH/YA? 55% vond de kwaliteit goed, 26% deelde een voldoende uit met ruimte voor verbeterpunten en 7,6 % vond de huidige kwaliteit onvoldoende.
Meer dan 120 mensen gaven in antwoord op een open vraag aan wat er volgens hen beter kon. Gebrek aan redactie en originaliteit kwam hierbij vaak naar voor, net als slechte vertalingen of het stopzetten van de vertaling halverwege een reeks. Ook vond men de huidige covers niet altijd even aantrekkelijk en werden recensies niet altijd even degelijk gevonden. Daarnaast mocht het aanbod ruimer.
Rest ons nog te verwijzen naar de pdf. waarin de antwoorden op álle vragen zijn opgenomen, al werden voor de overzichtelijkheid en leesbaarheid van het document enkel de antwoorden op twee aanvullende open vragen opgenomen, namelijk: Waarom lees je in het Engels? en Wat vind je van de huidige kwaliteit van het Nederlandstalige SFFH/YA-genre? De antwoorden op alle andere aanvullende open vragen zijn uiteraard ook beschikbaar en kunnen indien gewenst worden opgevraagd via isabelleplomteux.schrijfster@outlook.com.
Wij roepen iedereen met een hart voor Nederlandstalige fantasy, sciencefiction, horror en ‘fantastische’ YA op om aan de slag te gaan met de door ons verzamelde antwoorden. Bespreek ze met vrienden en mede-genreliefhebbers, deel ze op sociale media, laat er je eigen analyses en inzichten op los, schrijf er een artikel over of gebruik ze om gave promotie-acties te bedenken. Heb je hiervoor meer informatie nodig? Wij helpen graag.
Isabelle Plomteux en Sigrid Lensink-Damen
Pdf-bestand van dit artikel
Pdf-bestand met alle resultaten
Uitgebreide analyse vraag 1 door Sara Taverniers